Zwijgen

Waarom botst elke vraag over de Tweede Wereldoorlog op de wrokkige stilte van een vader? Waarom krijgt een vijfjarig meisje een pop die als twee druppels lijkt op haar moeder ? En wat gebeurde er met de oom van wie elk spoor zo zorgvuldig was uitgewist?

De geheimen uit haar kindertijd voeren de auteur naar wat haar ouders altijd hebben verzwegen. Hoe de grote geschiedenis samenviel met de kleine, een wereldoorlog doorklonk in de intiemste oorlog denkbaar. En hoe, meer dan de keuze voor het verkeerde kamp of een verboden liefde, het zwijgen daarover levens bepaalde. Want wat onbespreekbaar blijft, wordt uiteindelijk onomkeerbaar.

Een precieus boek over waarheid en leugen, over keuzes en hun gevolgen. Over wat in talloze families werd en nog steeds wordt toegedekt.

  • Uitgeverij Polis
  • 2016
  • 256 blz.
  • ISBN 978 94 6310 088 5
  • ISBN e-book 978 94 6310 147 9

 

Interview (1)

Op Pompidou, het dagelijkse kunstmagazine van Klara, werd ik uitgebreid geïnterviewd over “Zwijgen”. U hoort me als eerste in gesprek met Kurt Van Eeghem, meteen na het journaal. Beluister het gesprek hier

 

Interview (2)

Interview (3)

Interview (4)

unspecifiedunspecified-1

Streven, cultureel en maatschappelijk maandblad

schermafbeelding-2016-12-08-om-13-59-19

Akrostiş, Turks/Nederlands tijdschrift voor literatuur, kunst en cultuur.

APACHE, onafhankelijke nieuwssite

Koro 11 maart ’16

 

In één avond en één nacht heb ik Zwijgen gelezen, de nieuwe roman van Ingrid Vander Veken. De titel intrigeerde mij, niet in de laatste plaats omdat ‘zwijgen’ en ‘stilzitten’ de woorden waren die mijn West-Vlaamse jeugd het meest hebben verpest. Het boek van Ingrid gaat uiteraard veel verder.

BERTHet is het verhaal van haar (en bij uitbreiding ons aller) Vlaamse ouders en grootouders, “kleine mensen in een grote oorlog” zou Louis-Paul Boon zeggen, die het zwijgen en verzwijgen als levenshouding hebben geaccepteerd om alles te bedekken met de mantel der liefde, liefdeloosheid, gloed, onverschilligheid (schrappen wat niet past). Als het maar een mantel is, die verhult en verbergt. Er spelen zich hilarische taferelen af (als vader thuiskomt met een gezinscadeau denken de kinderen dat het een frietkot is, maar het is een caravan), er zijn droevige verhalen van verleiding en misleiding, zowel politiek als amoureus, en hoofdstukken die heel diep graven in een familie en in een volk. En onverbiddelijk golven de mistbanken van het zwijgen over de dorpen en steden die vol zitten met gescheurde relaties en gekwetste mensen. Onderzoeksjournalistiek is een helse taak als je in je eigen roots zit te wroeten. Het is zoals het Oedipus-drama, er zijn op de duur veel vermoedens en je weet dat verder spitten grote rampen zal blootleggen. Kijk, ik schrijf nu ook al in de je-vorm. Ingrid Vander Veken schrijft haar hele boek in de je-vorm, wat de lezer bij elke stap mee verantwoordelijk maakt. Hoeveel moeite de heersende klasse zich ook getroost, zwijgen is er dan niet meer bij. En omdat de overgang van generatie naar generatie niet verloopt in een rechte lijn, maar in een golfbeweging, komen de spoken uit het verleden alweer aan de horizon opzetten. Vertrekkend uit een familiekroniek wordt Zwijgen een striemende aanklacht tegen het veilig zwijgen in de crisis van vandaag. Het boek roept associaties op met de beste films van Chaplin (zwart-wit, maar ook zeer veel tinten van gevoelig grijs), met Almodovar die zijn beeldentaal zo vaak doorprikt met zelfrelativering. Klein zijn we geboren en klein zullen we sterven, zo wil de tragische ironie, maar niet meer stilzittend of zwijgend. Hoewel de slotzin luidt: “Er zijn woorden die onuitgesproken mogen blijven. Er zijn stiltes die niet schuldig zijn.” Dat is, denk ik, de keuzemogelijkheid van onze en volgende generaties, na de wetmatigheden (fout zijn of niet fout zijn) van onze ouders en grootouders. Met opzet heb ik de verhaallijn niet verklapt. Omdat je die als lezer zelf moet ontdekken, als een lange tocht door de filosofie van het leven met achter elke bocht een nieuwe wending. Je moest al in de boekhandel staan.

Zwijgen van Ingrid Vander Veken, uitgeverij Polis, 19,95 euro. Mijn maatjes op Apache en de lezers van de site zullen deze KORO “a-typisch” vinden. Gelijk het leven, glimlach ik dan.

NRC, Boekenbijlage 22 april 2016

IMG_0433

Kurt Van Eeghem recenseert

DE MORGEN, Boeken 13 april 2016.

IMG_0326

 

Schermafbeelding 2016-04-11 om 21.59.47

Tip van De Standaard-recensente

Kathy Mathys, recensente van De Standaard, leest tijdens vakanties boeken waarover ze geen artikel hoeft te schrijven. Soms zijn er daar er bij die haar zo bevallen dat ze besluit dat toch te doen, “boekenpredikant zijnde”. Zo kwam “Zwijgen” in januari 2017 terecht op haar blog.

“Zwijgen (Polis) van Ingrid Vander Veken was het eerste boek dat ik dit jaar las. Op 1 januari was het binnen enkele uren uit. Het is autobiografisch getint proza over de ouders van de schrijfster, hun oorlogsverleden. Ik hield van de sobere, fijnzinnige taal en van het perspectief. Doordat de schrijfster in de jij-vorm schrijft, neemt ze enige afstand van zichzelf. Goede keuze, vond ik. Mooie aforismen ook, zoals deze:

Soms is het geheugen meer dan een verzamelbak van het verleden. Soms is het een glazen bol waarin je de toekomst ziet.

Waarom de cover van Zwijgen niet te zien is op de foto? Het boek ligt inmiddels bij mijn moeder die het ook graag wil lezen.”